Chương 4: Làm quen với dù lượn

Chương 4: Làm quen với dù lượn
Sơn Nguyễn dịch, BT Giang hiệu đính

 

“Con rết cảm thấy mình hoàn toàn hạnh phúc cho đến khi thấy có một con ếch đang hân hoan.  Nó nói: “Này chú ếch, hãy cầu nguyện đi, đố chú biết chân nào sau, chân nào trước?”.  Điều đó làm bận bịu tâm trí của con rết đến mức là nó cứ nằm phân tâm như vậy dưới rãnh sâu và nghĩ xem làm thế nào để chạy.”

– Khuyết danh

Chúng ta đã có thời gian học một chút lý thuyết và bây giờ đã sẵn sàng cho các vấn đề thực tế: điều khiển cánh dù. Đây là kinh nghiệm thực tế đầu tiên của chúng ta là làm cho cánh dù bay lên. Quá trình học tập sẽ là khá dễ dàng và vui vẻ, nhưng ta phải tiến từng bước, từng bước một,nếu không thì kết cục là cánh dù có thể sẽ nằm dưới chân ta như một mớ hỗn độn dây và vải dù, giống như đống quần áo đem giặt chứ không còn là một cánh dù nữa.

Bạn không cần phải lo lắng gì nhiều, sau một vài lần làm thử là bạn có thể làm phồng căng cánh dù một cách tự tin và giữ cho nó bay lướt trên trời như thể là một quả bóng bay. Đó là vẻ đẹp của dù lượn, rất dễ để học. Nhưng ở đây, nếu có ai đó nói việc học dù lượn là dễ lắm thì điều đó vẫn bao hàm một chút gì đó gọi là chủ quan và tự dối lòng mình. Sự thật là bạn có thể học bay dù lượn chỉ trong một ngày, và cũng không nghi ngờ gì về chuyện bạn có thể sẽ bay ngay trong chuyến đi bay đầu tiên của mình. Tuy nhiên, có rất nhiều vấn đề liên quan đến an toàn cần phải để ý tới và chúng đòi hỏi phải có thời gian, kiến thức và thực hành để có thể làm chủ. Vì vậy, khi ta bắt đầu quá trình luyện tập & phát triển kỹ năng, bạn sẽ nhận thấy hai điều là ta sẽ luôn luôn nhấn mạnh về cách tiếp cận dần dần và đồng thời cố gắng đảm bảo an toàn thông qua khả năng nhận định & xét đoán tốt. Trong thực tế, hai vấn đề này sẽ là một chủ đề xuyên suốt tất cả các phần xây dựng kỹ năng thực hành trong toàn bộ cuốn sách này.  Mục tiêu của chúng ta ở đây là biến chúng trở thành nguyên tắc mang tính hướng dẫn cho bạn trong suốt quá trình tích luỹ và hình thành kinh nghiệm bay của mình.

MỞ DÙ, TRẢI DÙ VÀ GẤP DÙ

Phần đầu tiên của việc thực hành bay là lấy cánh dù ra khỏi túi đựng dù và mở nó ra sao cho đúng cách. Trong quá trình huấn luyện, hay khi bay sau này, bạn thường trải cánh dù ra đặt ở vị trí chuẩn bị cất cánh, vì vậy ở đây ta sẽ tìm hiểu việc đặt cánh dù sao cho đúng cách. Ngoài ra, ta cũng sẽ học cách kiểm tra toàn bộ cánh dù một cách kỹ lưỡng mà ta gọi là [“Kiểm tra] Trước khi bay”.

Mục tiêu của bạn: Học các mở dù và sắp xếp cánh dù đúng cách, không bị rối dây và kiểm tra trước khi  bay.

Trải cánh dù
Điều đầu tiên ta làm ở chỗ huấn luyện hoặc điểm bay trên đồi là kiểm tra gió. Khi đã hài lòng với gió tốt (không quá mạnh, mức độ gió giật không quá mạnh, hướng gió không quá xiên), ta sẽ tìm vị trí trống để trải cánh dù đúng hướng. Các cành cây chĩa dựng lên, cỏ dại mọc cao hoặc những viên đá lớn sẽ gây rắc rối bởi vì chúng sẽ làm cánh dù không thể trải phẳng được và có thể làm vướng dây dù hoặc vải dù khi bạn tìm cách nâng cánh dù lên.

Khi mới bắt đầu, bạn có thể chưa có khả năng đánh giá được khoảng không gian cần thiết để trải cánh dù, vì vậy thông thường, HLV sẽ giúp bạn trong vấn đề này. Hãy ghi nhớ, khoảng trống để trải dù cần có kích thước nhỏ nhất khoảng 10-11 bước mỗi chiều. Sau một thời gian thực hành mặt đất, bạn sẽ có thể dễ dàng đánh giá kích thước cần thiết của khoảng trống để trải dù. Bây giờ thì bạn hãy mở túi đựng dù và lấy cánh dù ra. Đai ngồi có thể để tách biệt hoặc  gấp cùng với cánh dù. Nếu để riêng thì hãy để nó sang một bên. Đặt cánh dù ở vị trí xa phía trên của khu vực mà ta định trải dù và mở hết khổ dù ra như hình 4-1.
4-1.jpg
Hình 4-1: Trải cánh dù

Phải đặt mép trước của cánh dù ở điểm xa nhất theo chiều gió trong khu vực trải dù. Bạn có thể dễ dàng nhận biết mép trước của cánh dù vì có các miệng dù (họng gió) thường là phần mở đầu tiên khi có gió. Như trong hình 4-1, ta lấy vòm dù ra đặt ở vị trí cuộn dài như hình điếu xì gà ra và xếp song song với hướng gió. Tiếp theo trải một phía cánh dù ra và sau đó là bên cánh còn lại. Từ hình 4-1 bạn có thể thấy rằng mặt trên của cánh dù đặt nằm xuống đất và mép sau vòm dù đặt ở đầu gió. Đây là vị trí chuẩn bị cất cánh đúng.

Khi cánh dù được trải ra như cánh đại bàng trên mặt đất, hãy kiểm tra để chắc là mép trước cánh dù là xa nhất theo chiều gió (hướng ra xa từ vị trí bạn đã chọn) và mép sau cánh dù ở đầu gió hay đối diện với hướng cất cánh. Có thể bạn sẽ nhầm lẫn khi trải dù ngược với hướng dẫn – thật là tệ hại! Hướng trải dù như thế này sẽ giúp bạn nâng vòm dù lên và bay vào trong gió.

Kiểm tra & gỡ dây

Một trong những cách tốt nhất để đảm bảo là cánh dù được bơm tốt là bạn phải kiểm tra và gỡ dây dù.

Bây giờ bạn hãy nhìn vào các dây dù nằm trên cánh dù. Nếu đai ngồi vẫn đang được kết nối với cánh dù thì hãy nhẹ nhàng nhấc đai ngồi ra và gỡ dây nào bị mắc vào đai ngồi (nếu có). Đưa đai ngồi về phía đầu gió cho đến khi toàn bộ dây dù được kéo căng ra hoàn toàn. Nếu đai ngồi tách biệt với cánh dù, thì phải tìm các dây điều khiển, nhấc nhẹ nhàng lên và kéo về phía đầu  gió và kéo dây dù từng bên căng ra gần như hoàn toàn.

Trước khi tiếp tục, ta cần chắc chắn một điều là các dây dù phải sóng hàng và không bị rối vào nhau. Một số điều có thể xảy ra trong quá trình gấp dù và trải dù. Các dây có thể xoắn vào nhau (bạn có thể còn nhớ như hồi nhỏ, túm dây câu cá bị rối bòng bong); hoặc chúng có thể vướng vào một phần của đai ngồi. Khi tháo đai ngồi ra thì các dây điều khiển có thể bị xoắn hay lồng qua dây dù.

Cách để giải quyết các vấn đề này là kiểm tra dây dù. Cách đơn giản nhất để kiểm tra dây là bạn đứng đối mặt với cánh dù, cầm một bên dây điều khiển trong tay (nếu vẫn gắn với đai ngồi thì cứ để nó tự do đong đưa). Di chuyển về phía cánh dù nếu cần để có đủ độ chùng của dây và nâng nhóm dây A lên như trong hình 4-2. Làm thế nào để bạn biết đâu là nhóm dây A? Nhóm dây A chính là nhóm dây gắn với mép trước của cánh dù. Vì mép trước ở vị trí xa nhất so với bạn nên các dây nhóm A sẽ căng nhất. Cũng có thể thấy là thường thì ta dễ nhận ra nhóm dây A bởi miếng vải màu khâu ở gần khuy thép để kết nối dây dù (quick link).

Mặc dù một số cánh dù có quy định về mã màu dây, nhưng điều quan trọng là bạn phải học cách sắp xếp các dây điều khiển dựa vào vị trí và cách bố trí của chúng với nhau cho dù là đang chùng, đang căng hay đang bay ở trên đầu.  Tìm được đúng dây điều khiển mà không cần phải nhìn vào nó là một kỹ năng quan trọng, nó giống như việc bạn gạt cần số xe ô tô mà không cần phải nhìn. Hãy học kỹ năng này sớm bằng cách suy nghĩ đúng về vị trí và cách bố trí của các dây điều khiển:  Nhóm A ở phía trước, các dây điều khiển sau thì ở cuối và các nhóm dây còn lại ở giữa.

Đầu tiên là nhấc dây điều khiển A lên và kiểm tra để chắc chắn rằng dây dù không bị xoắn hay vướng. Đôi khi một số dây của nhóm khác có thể luồn hay xoắn qua các dây nhóm A và tạo thành nút thắt.  Khi đó bạn có thể giũ hay giật các dây nhóm A để gỡ rối. Nếu chỗ thắt nút không tuột ra được thì bạn hãy đặt dây điều khiển và dây dù xuống đất rồi bước đến gỡ chỗ dây bị thắt nút bằng tay. Cẩn thận – đừng dẫm lên dây dù!

Khi dây điều khiển A không còn bị rối nữa, nâng cả bó dây điều khiển lên và kéo dây lái ở dưới ra sang một bên như trong hình 4-2. Giũ tất cả các dây dù nếu cần để dây lái hết rối. Nếu có các chỗ rối không thể giũ bung ra được thì bạn phải đặt dây điều khiển và dây dù  xuống đất và gỡ rối bằng tay.  Sau khi đã kiểm tra và gỡ rối xong một bên dây dù thì đặt dây điều khiển đó xuống đất, ở phía trước cánh dù và dây điều khiển A ở trên và các dây nhóm A được kéo căng ra gần hết như trong hình 4-2. Tiếp đó bạn lặp lại quá trình này với bên dây còn lại.

4-2.jpg
Hình 4-2. Kiểm tra và gỡ dây dù

 

Kiểm tra và gỡ dây dù:

  • Đầu tiên, kiểm tra và gỡ rối các dây nhóm A bằng cách nhấc và giũ dây điều khiển nhóm A.
  • Thứ hai kiểm tra và gỡ rối dây lái bằng cách nhấc cả bó dây điều khiển lên và kéo dây lái sang một bên.
Trong quá trình kiểm tra và gỡ rối các dây nhóm A, bạn cũng nên chú ý nhìn các nhóm dây khác và kiểm tra xem chúng có bị rối hay không. Nếu có thắt nút ở các dây nhóm A thì rất có thể là có những chỗ rối dây trong các dây còn lại. Bạn có thể kiểm tra chúng bằng cách nhấc từng dây điều khiển lên, đầu tiên là dây điều khiển A, rồi tiếp theo là các dây điều khiển khác. Thậm chí bạn có thể đặt và giữ dây điều khiển đã kiểm tra lên trên đầu mình trong khi tiếp tục kiểm tra các dây điều khiển tiếp theo.

Vấn đề nghiêm trọng nhất xảy ra là khi gấp dù và tháo dây điều khiển riêng ra khỏi đai ngồi và chúng bị chui lộn qua dây dù. Kết quả là một số dây hoặc dây điều khiển bị xoắn vào nhau trong khi số còn lại thì lại không bị xoắn. Toàn bộ vấn đề sẽ khá là rối rắm và khó hiểu cho đến khi bạn học được các nguyên tắc đơn giản như sau:

4-3.jpg

Hình 4-3: Cách gỡ dây và dây điều khiển bị xoắn

Gỡ dây bị xoắn

Bắt đầu với dây điều khiển A, bạn hãy tách riêng ra gỡ xoắn về đến dây điều khiển. Nếu bản thân dây điều khiển cũng bị xoắn, thì đầu dây điều khiển đã chui qua các dây điều khiển khác như trong hình 4-3. Bạn hãy nhấc dây điều khiển A lên và để các dây điều khiển còn lại treo thõng xuống. Dây thường hết bị rối khi cho đầu dây điều khiển chui qua chỗ xoắn và kéo thẳng ra. Nếu vẫn còn có vẻ là rối rắm, thì bạn hãy nhấc dây điều khiển tiếp theo dây điều khiển A lên và phải chắc là nó đã thẳng. Nắm cả  hai dây điều khiển này rồi bạn sẽ thấy mọi thứ trở nên rõ ràng.

Đôi khi đầu dây điều khiển chỉ bị chui qua một vài dây của nhóm khác. Trong trường hợp đó, không thể gỡ thẳng tất cả dây của nhóm này ra được. Bạn lại phải bắt đầu với các dây nhóm A và hướng trở lại dây điều khiển. Nếu chúng bị xoắn theo các hướng khác nhau, thì hãy tách chúng ra và phải gỡ theo cách là cho dây điều khiển chui qua để gỡ dần đám rối. Nếu dây điều khiển A đều bị xoắn giống nhau, tiến hành kiểm tra tiếp với các dây điều khiển còn lại và đánh giá tình hình. Lặp lại quá trình này cho đến khi bạn tìm ra nguồn gốc của vấn đề.

Gợi ý: Đừng làm bất cứ động tác chỉnh sửa nào cả, trừ khi bạn đã chắc là biết cách xử lý vấn đề – đừng làm cho vấn đề tồi tệ hơn. Nếu có người trợ giúp thì hãy nhờ gỡ thẳng các dây nhóm D (ở dưới cùng) trong khi bạn nhấc các dây nhóm A lên, khi đó bạn có thể nhìn thấy vấn đề và giải pháp thường là rõ ràng hơn.

Ngăn không để dây bị xoắn bằng các xếp dây một các gọn gàng và cẩn thận luôn là cách tốt nhất (xem thêm các thảo luận ở phần tiếp sau).

Trải dù hình móng ngựa

Đây là một mẹo nhỏ mà có thể giúp bạn bơm  cánh dù dễ dàng hơn, đặc biệt là trong điều kiện gió nhẹ. Ý tưởng là phải đảm bảo là phần giưã của cánh dù được phồng căng lên trước tiên do vậy hai đầu mút cánh dù không bị gập vào phía trong. Phương pháp này giúp trải cánh dù ra thành hình móng ngựa như trong hình 4-4.

Nếu thử nghĩ một chút, bạn có thể thấy rằng việc trải dù hình móng ngựa như thế là bắt chước hình cánh cung của cánh dù khi bay.  Nếu bạn trải cánh dù thẳng ra trên mặt đất, thì các dây dù nối với các đầu mút cánh dù sẽ căng hơn so với những dây ở giữa. Như vậy, hai đầu mút cánh dù sẽ bốc lên trước tiên.

4-4.jpg

Hình 4-4: Trải dù hình móng ngựa

Để trải dù thành hình móng ngựa, bạn hãy trải cánh dù ra như bình thường và đưa dây điều khiển hoặc đai ngồi về gần cánh dù hơn một chút để dây dù không bị kéo căng ra. Sau đó cầm mép trước của phần giữa cánh dù, kéo xuôi theo hướng gió (ra xa khỏi đai ngồi) khoảng 0,6-1m. Tiếp tục kéo ở hai bên của phần giữa cánh dù về sau một chút để tạo thành hình móng ngựa sao cho tròn đều và đẹp. Giữ hai đầu mút cánh dù ở nguyên vị trí ban đầu. Trong khi trải dù hình móng ngựa, phải chắc là không làm rối dây (xem phần Chuẩn bị trước chuyến bay dưới đây). Ngoài ra, bạn cũng nên tìm cách giữ cho mép trước ở phần giữa cánh dù mở dựng lên một chút (xem phần dựng bức tường dù ở mục Cất cánh ngược trong chương này).

Gấp Dù

Điều đương nhiên là ta phải gấp dù sau khi đã kết thúc chuyến bay. Tuy nhiên, chúng ta sẽ thảo luận về vấn đề này ở đây vì có thể bạn sẽ được thực hành với một cánh dù khi tham gia khoá huấn luyện mặt đất trước tiên, và tại thời điểm đó hiểu biết về cánh dù cũng như vị trí và cách bố trí của cánh dù còn là khá mới trong tâm trí của bạn.

Khi bạn đã sẵn sàng để mở ba lô dù ra để trải cánh dù (mặt dưới cánh dù là ở trên) với cạnh dài của cánh dù song song với hướng gió cho dù là chỉ có đâu đó một chút dấu hiệu đáng kể nào đó của gió, như trong hình 4-5. Tiếp theo bạn phải đặt tất cả dây dù lên trên cánh dù như trong hình. Cách dễ nhất để làm điều này là nắm toàn bộ dây điều khiển và hất nhẹ cả bó dây lên trên cánh dù. Thường thì một phần của dây vẫn nằm ngoài mép cánh dù, vì vậy đơn giản là bạn chỉ cần gạt chúng vào trong cánh dù là được. Cố gắng đừng ép quá chặt các túm dây với nhau vì chúng sẽ được gấp và cuộn lại ở các khâu tiếp theo. Lưu ý: Với các cánh dù cũ, phi công thường luồn bện bó dây lại với nhau để đỡ bị rối dây. Nhưng đây là việc không nên làm với các dây dù còn mới và cứng vì cuộn xoắn dây dù nhiều quá có thể làm giảm tuổi thọ của dây.

Giờ thì hãy đặt dây điều khiển (nếu đã tháo ra khỏi đai ngồi) hoặc đưa đai ngồi vào gần mép dưới của cánh dù như trong hình 4-5. Gợi ý: Trong trường hợp không tháo dây dù khỏi đai ngồi, bạn hãy đặt nó sang một bên vì ta sẽ gấp dù về phần giữa cánh dù theo đường trục chia đôi cánh dù. Nếu các dây điều khiển đã được tách thành hai túm riêng biệt, hãy để chúng chìa ra khỏi mép sau như trong Phương pháp 2 trong hình 4-5. Giữ chúng tách riêng và thẳng để tránh cho dây dù bị xoắn.

Nếu mặt đất gồ ghề hay thô ráp, nên mở ba lô ra để đặt dù vào để thực hiện các công đoạn gấp cuối cùng.

Tiếp theo đó là gập cánh dù. Có hai phương pháp mà nên làm đó là: cuộn cánh dù hoặc gấp cánh dù lại.

Cuộn cánh dù từ một đầu mút cánh với độ rộng xấp xỉ độ rộng của một khoang dù. Bắt đầu bằng cách gấp tai dù vào một chút sao cho nếp gấp thứ hai có độ rộng vừa bằng khoảng cách giữa hai điểm nối dây.

Gập cánh dù: nắm đầu mút cánh dù, kéo vào đến đường giữa cánh dù. Sau đó cầm chỗ vừa gấp và tiếp tục kéo vào đến đường giữa cánh. Lặp lại đến khi toàn bộ cánh dù được gập lại ở cả hai bên đến khoảng 30-45cm như trong hình. Trong điều kiện có gió lớn bạn có thể luồn đầu mút cánh dù của phía còn lại xuống dưới phần cánh dù đã gập trước đó để không bị gió thổi tung ra.

Nên sử dụng phương pháp nào? Cuộn dù giữ cho dây dù không bị vướng lung tung trong quá trình gấp so với gập cánh dù. Cách này cũng có vẻ dễ thực hiện hơn khi bạn phải gấp dù một mình. Gấp cánh dù thì thường là nhanh hơn. Một số cánh dù có vách gia cố mép trước và ít bị uốn cong hay bẻ gập khi cuộn so với trường hợp gấp cánh dù. Bạn nên làm theo hướng dẫn của HLV hoặc hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất dù trong trường hợp này.

Bước tiếp theo là gấp một bên cánh dù lên bên kia như trong hình 4-5. Cuối cùng là gập vòm dù đã gấp thành cuộn dài từ mép sau lên mép trước thành các khúc có chiều dài như mong muốn (thường là bằng chiều dài của túi đựng vòm dù, thường là khoảng 60-75cm). Luôn luôn gấp từ mép sau lên mép trước để không khí có thể thoát ra khỏi cánh dù. Khi thực hiện những động tác gấp cuối cùng, hãy làm phẳng dù và ép xuống để không khí ra hết nếu không thì cánh dù đã gấp xong là quá lớn (Hãy cẩn thận không nên để mép trước cánh dù làm bằng Mylar bị đè hay gập). Nếu đã tháo đai ngồi ra khỏi dây điều khiển, thì chúng tôi khuyên bạn là nên đặt đai ngồi vào trong ba lô dù trước để giúp phần nào bảo vệ cánh dù.

Bình luận

comments