Kỹ thuật hạ cánh 7 – 5 – 3
Kỹ thuật hạ cánh 7 – 5 – 3 (2-1.5-1)
Bùi Thái Giang dịch
Trong các thảo luận dưới đây, độ cao ước tính bằng feet (ft) so với mặt đất. Do đó 7 ft (2m) nghĩa là khi chân ta còn cách đất 2m, …
Đối với chúng ta những người dùng hệ đo mét thì quy trình 2 – 1.5 – 1 có giá trị tương đương. Trong bài này các giá trị độ cao bằng mét sẽ được đưa vào trong ngoặc.
Độ cao so với mặt đất Các con số 7 (2), 5 (1.5) và 3 (1) có ý nghĩa như sau:
7 (2) – Là độ cao tối thiểu của chân ta so với mặt đất, khi đó ta bắt đầu flare một nửa. Mặc dù độ cao ở đây là 7 ft (2m), nhưng nó có thể thay đổi trong khoảng 7-10 ft (2-3m) so với mặt đất.
Trong ảnh này, hai dây brake được kéo xuống. Vòm dù ở khoảng dưới mức 7 ft
5 (1.5) – Là độ cao tối ta bắt đầu flare nửa còn lại. Sau khi kéo dây brake đến tầm ngực như nói ở phần trên, ta giữ dây brake ở mức này cho đến khi vòm dù bắt đầu ổn định ở dưới mức này một chút. Nếu vòm dù bốc lên đôi chút hoặc vẫn giữ độ cao sau khi đã flare một nửa, ta chờ cho đến khi năng lượng của vòm dù bớt đi và bắt đầu giảm độ cao xuống dưới ngưỡng 5 ft (1.5m). Khi đó, người phi công nên tiếp tục flare. Tốc độ kéo dây brake để flare tùy thuộc vào tốc độ rơi. Mục đích là làm sao khi ta kéo dây brake để flare hoàn toàn thì không thấp hơn 3 ft (1m) so với mặt đất (mục tiêu là trong khoảng 2 – 3 ft /0.5-1m).
Ở đây người phi công đang ở giai đoạn giữa, chờ độ cao giảm xuống dưới mức 5 ft (1.5m) trước khi thực hiện flare nửa còn lại
3 (1) – Là độ cao ta cần flare hoàn toàn hoặc hầu như hoàn toàn. Chú ý là trong điều kiện có gió mạnh hơn, việc kéo dây brake để flare toàn phần chỉ cần hơn nửa khoảng phanh một chút là đủ.
Người phi công này đang ở dưới 3 ft và đã thực hiện flare toàn phần hoặc gần như hoàn toàn
Hai giai đoạn
Giai đoạn 1
Khi tiếp cận chuẩn bị hạ cánh ở đoạn lướt cuối, ta bắt đầu kéo dây brake từ vị trí cao nhất hoặc ở gần vị trí tốc độ lớn nhất (trim speed) giữa 7 và 10 ft (2-3m). Sau khi giữ ở khoảng ngang ngực, chờ chút ít để xem vòm dù bốc hay tụt độ cao. Nếu vòm dù tiếp tục hạ độ cao, ta sẽ tiếp tục thực hiện giai đoạn flare thứ hai.
Nếu vòm dù bốc hay tụt độ cao, hãy chờ cho đến khi nó ổn định ở mức dưới 5 ft (1.5m).
Giai đoạn 2
Tốc độ thực hiện phần flare thứ 2 cần được điều chỉnh để bằng với tốc độ giảm độ cao. Nếu vòm dù giảm độ cao chậm, thì ta có thể kéo thêm dây brake xuống nhẹ nhàng cho đến khi kết thúc flare.
Nếu độ cao giảm nhanh trong giai đoạn 1 và việc kéo dây brake không đủ để làm chậm lại quá trình hạ độ cao hoặc ta vẫn hạ độ cao tương đối nhanh sau khi đã kéo dây brake đến khoảng ngang ngực, ta cần phải thực hiện quyết liệt hơn trong nửa flare cuối. Cố gắng tính toán thời điểm để hoàn thành flare ở khoảng 3 ft (1m) so với mặt đất.
Việc hạ cánh sẽ là khác nhau tùy theo gió lúc hạ cánh. Khi có gió nhẹ hoặc không có gió (dưới 8 km/h), thực hiện flare hoàn toàn ở độ cao 3 ft (1m) so với mặt đất sẽ giúp ta tiếp đất nhẹ nhàng. Thực hiện flare hoàn toàn sẽ giúp giảm thiểu tốc độ ta cần phải chạy khi tiếp đất. Trong điều kiện gió nhẹ đây là việc hết sức quan trọng.
Khi gió mạnh hơn khoảng 13 km/h hoặc hơn nữa, thực hiện flare hoàn toàn có thể kéo ta về phía sau và khiến cho vòm dù kéo lê ta sau khi đã flare. Thay vì thực hiện flare hoàn toàn, ta chỉ nên kéo dây brake xuống ở mức cần thiết là khoảng ngang ngực. Thực hành nhiều sẽ giúp ta cảm nhận một cách tinh tế hơn việc điều chỉnh mức kéo dây brake cho phù hợp với tốc độ rơi và tiến.
Trong điều kiện gió mạnh không nhất thiết phải nhanh mà có lẽ chỉ như một đứa bé lon ton bước khi hạ cánh và thường là không có tí tốc độ tiến nào khi tiếp đất. Giống như các kỹ năng bay khác, thực hành nhiều sẽ giúp ta ‘đánh bóng’ các kỹ năng và sự cảm nhận. Trong quá trình thực hiện flare ta cần tập trung chú ý vào tốc độ giảm độ cao. Nếu chỉ quan tâm đến tốc độ tiến ta sẽ trượt mất thời điểm phải thực hiện flare để có được cú hạ cánh nhẹ nhàng nhất.
Chia quá trình flare thành 2 giai đoạn làm cho ta dễ hiểu hơn việc xác định thời điểm. Sau khi đã cảm nhận và quen với việc điều chỉnh tốc độ thực hiện flare và tốc độ giảm độ cao, ta không cần phải nghĩ nhiều về chuyện ở độ cao nào thì làm cái gì nữa. Ta càng thực hành hạ cánh nhiều thì việc thực hiện flare càng trở nên thuần thục và là một quá trình chuyển động với tốc độ khác nhau trong suốt quá trình flare. Ta kéo dây brake chậm hơn lúc ban đầu và kéo mạnh hơn ở giai đoạn sau – tốc độ tăng dần. Ta sẽ hiểu rõ mức flare trong các điều kiện gió khác nhau. Ta kéo dây brake ít hơn khi có gió mạnh và flare hoàn toàn trong điều kiện gió nhẹ.
Các yêu cầu chung để hạ cánh an toàn
- Việc hạ cánh phải được thực hiện trong điều kiện càng ngược chiều gió càng tốt. Nó sẽ giúp giảm tốc độ tiến và tăng mức độ an toàn khi hạ cánh.
- Từ khoảng 30 ft (10m) so với mặt đất, vòm dù cần có tốc độ đủ tốt để thực hiện quá trình flare để triệt tiêu năng lượng. Quá trình flare sẽ không có tác dụng nếu ta bay vào hạ cánh ở tốc độ có độ rơi nhỏ nhất (Min Sink speed). Thường thì wind gradient khi gần mặt đất làm cho tốc độ của vòm dù sẽ giảm đi. Giữ dây brake ở gần mức cao nhất sẽ giúp giữ năng lượng của vòm dù dùng cho quá trình flare.
- Phi công phải bước khỏi đai ngồi, giữ người bằng các dây đai chứ không được ngồi trong đai ngồi khi tiếp cận mặt đất ở đoạn cuối. 30 ft (10m) so với mặt đất là độ cao mà phi công cần phải bước khỏi đai ngồi. Đôi chân sẽ giúp bảo vệ người phi công nếu như có turbulence hay có vấn đề gì bất thường xảy ra ở độ cao gần mặt đất.
- Khi chuẩn bị tiếp đất cần nhìn xa về phía trước để học được cách cảm nhận độ cao. Nếu ta nhìn xuống dưới chân, thì sẽ có xu hướng tăng cảm giác lo lắng khi điều kiện gió nhẹ mà tốc độ tiến thì lớn. Thay vào đó, xác định độ cao và hạ độ cao bằng cách quan sát xung quanh. Chạy là một phương án khi hạ cánh, nhưng bay xuống quá nhanh thì không.
- Giảm độ cao càng nhanh, thì việc flare càng phải nhanh. Nếu sau giai đoạn 5 (1.5) mà vòm dù vẫn xuống quá nhanh thì phải thực hiện ngay flare hoàn toàn.
- Vấn đề gì sẽ xảy ra khi ta nhận thấy là ta đã thực hiện flare toàn phần quá sớm?
– Nếu dưới 10 ft (3m), giữ nguyên vị trí flare. Nếu ta nhả dây brake lên sau khi đã flare toàn phần, vòm dù có thể phồng trở lại và lao về phía trước và quăng người phi công xuống đất. Hầu hết với các vòm dù cấp học viên lúc này sẽ rơi kiểu nhảy dù và ta sẽ hạ cánh với tốc độ không quá cao trong tình huống này.
– Nếu ở trên 10 ft (3m), nhẹ nhàng thả dây brake trở lại vị trí ngang ngực. Điều này sẽ giúp không bị thất tốc và vòm dù vẫn duy trì tốc độ cho quá trình flare. Sau đó ta có thể thực hiện flare trở lại khi độ cao đã giảm xuống dưới mức 5 ft (1.5m).
TÓM LẠI: Khi bắt đầu vào tuyến hạ cánh
– ở độ cao khoảng 10m: nâng 2 tay cao lên từ từ để dù đạt đến tốc độ tối đa (không kéo dây lái), BƯỚC KHỎI ĐAI NGỒI, NGƯỜI TRONG TƯ THẾ THẲNG ĐỨNG CHUẨN BỊ HẠ CÁNH.
– giữ nguyên dây lái ở vị trí này khoảng 5 giây khi đã vào tuyến hạ cánh để dù ổn định trên đầu (chú ý là phải hạ cánh ngược gió).
– ở độ cao khoảng 1m: kéo 2 dây lái khoảng 5-10cm từ từ giảm tốc độ vòm dù để dù bay thẳng hướng dự định hạ cánh và là là mặt đất;
– từ từ kéo thêm dây lái để phanh cho đến khi vòm dù triệt tiêu hoàn toàn năng lượng
-kéo dây lái cho đến tối đa để phanh hoàn toàn.
Không phanh quá mạnh mà chỉ tăng dần, nếu phanh quá mạnh, tốc độ tiến chuyển thành lực nâng, người và dù đánh võng, sau đó vòm dù chao về phía trước để tăng tốc độ trở lại, nếu độ cao không còn đủ lớn thì dễ bị rơi phịch xuống đất (2 mét thì ok, nhưng 4-5m thì mút xốp 17 cm cũng không giúp gì được – vì nó chỉ đủ giảm chấn khi hạ cánh bằng lưng ở 2 m thôi).
Khi hạ cánh (xem hình trên) ta kéo dây lái một chút để bay là là mặt đất và chờ tốc độ dù giảm đi đôi chút và chuẩn bị giảm thêm độ cao, kéo thêm dây lái để phanh, làm như vậy cho đến khi dù không còn tốc độ tiến để chuyển thành lực nâng nữa, và vòm dù hoàn toàn bị triệt tiêu hết tốc độ, tại thời điểm này ta có thể đứng thẳng người lên và bước ra khỏi đai ngồi để hạ cánh. Tuy nhiên để chuẩn bị việc hạ cánh tốt thì nên BƯỚC KHỎI ĐAI NGỒI, NGƯỜI TRONG TƯ THẾ THẲNG CHUẨN BỊ HẠ CÁNH từ khi ở khoảng 10m.
Nguồn: Landing A Paraglider – Timing The Flare, Jeff Greenbaum