Kinh nghiệm sống sót của người đã cưỡi dông
Kinh nghiệm sống sót của người đã cưỡi dông
Bùi Thái Giang dịch
Đám mây này có vẻ như hoàn toàn khác, Xevi Bonet quay thoát khỏi nguy hiểm ở Governador Valadares.
Trong một trong những ngày bay tập luyện tại giải vô địch thế giới gần đây ở Brazil, bản thân tôi (Bruce Goldsmith), Xevi Bonet (Tây Ban Nha), và Américo de
Souza (Bồ Đào Nha) đã tránh thoát một cơn dông. Đó là một kinh nghiệm khá thú vị, một cách thành thật mà nói thì thực ra là hơi quá thú vị là đằng khác, nhưng nó làm tôi nghĩ rằng việc phân tích cách mà chúng tôi đã đánh giá tình hình của ngày hôm đó có thể là một thông tin bổ ích về vấn đề làm thế nào để vào gần hoặc có thể là làm thế nào để không vào gần cơn giông.
Tại sao các cơn dông lại nguy hiểm?
1. Biên gió giật (gust front) – Biên gió giật là dòng chuyển động theo hướng đi xuống của không khí lạnh bị đẩy ra phía trước cơn dông. Bình thường thì rất dễ thấy chúng. Biên gió giật chỉ thực sự nguy hiểm khi bạn đang ở trên hoặc gần mặt đất, khi gió đột ngột mạnh có thể gây tai nạn hoặc thổi ta vào chướng ngại vật. Biên gió giật thật ra không thể làm gì được ta khi đang ở trên không, do đó, điều quan trọng nhất cần nhớ là chớ có hạ cánh khi có gió giật đang tràn qua.
2. Lực nâng mạnh (strong lift) – Các cơn dông có thể tạo lực nâng rất mạnh chúng có thể hút ta lên đến độ cao lớn và có thể làm ta bị ngất hoặc thậm chí lạnh cóng cho đến chết. Cũng có thể có nhiễu loạn cực kỳ nguy hiểm ở bên trong cơn dông; người ta đã ghi được những cơn gió giật lên đến 300 km/giờ ở trong các đám mây vũ tích lớn (Cu Nims)! Thậm chí ngay cả máy bay Boeing
747 cũng phải tránh bay vào đỉnh dông vì lực ở bên trong cơn giông đã từng được cho là đã làm gẫy cánh máy bay trước đó, do vậy tác động của các cơn dông thường là khủng khiếp.
Lập kế hoạch
Nếu cảm thấy có đôi chút nghi ngờ, chớ có bay. Dĩ nhiên điều đó dường như xảy ra mà không hề có báo trước, nhưng trong một ngày đáng ngờ như vậy tôi suýt nữa đã gặp rắc rối vì mọi việc đã xảy ra nhanh hơn so với cái mà tôi dự kiến. Dự báo cho biết có thể có dông, nhưng điều này không có gì là mới, hầu hết những ngày ở Valadares chúng tôi đều nghe thấy dự báo là có dông và tất cả chúng tôi vẫn bay, một cách thận trọng, và chẳng hề thấy có các cơn dông nào đến cả.
Nhưng vào ngày hôm đó, ngay trước lúc cất cánh, tôi đã thấy một vùng mây mưa mạnh cách 10 km hướng Tây Bắc so với điểm cất cánh. Đám mây cho thấy có sự phát triển mạnh theo chiều đứng và mưa bên dưới nó, nhưng không có sấm sét; không có hình cái đe cao chót vót ở trên và vẫn chưa thấy có biên gió giật. Trong những ngày trước đó, chúng tôi cũng đã gặp rất nhiều đám mây tương tự, và chúng gần như luôn phát triển thành những đám mây lớn mà bóng của chúng che mất ánh sáng mặt trời và vì thế mà có sự đối lưu đối với chúng; những đám mây này thường sẽ biến mất trong vòng nửa giờ gì đó. Tuy nhiên, đám mây này dường như có ý định phát triển hoàn toàn khác …
Theo dõi
Tôi quyết định cất cánh, và hướng xuống phía Nam theo con đường chạy từ Alpercata cùng với Xevi và Américo trong khi vẫn để mắt đến các đám mây. Tôi đang để ý tìm bất kỳ dấu hiệu thay đổi nào về quy mô của cơn dông, vì vậy tôi đã chú ý xem nó phát triển theo chiều cao như thế nào, và liệu có bất kỳ biên gó giật mạnh nào đang hình thành không. Tôi cũng đã hết sức cẩn thận lưu ý đến vị trí của cơn giông bằng cách theo dõi sự tiến triển của cơn giông so với các vật ở mặt đất từng năm phút một. Bằng cách ghi nhận thời gian qua việc xem đồng hồ tôi có thể tính toán chính xác tốc độ và hướng di chuyển của cơn giông.
Lúc đầu cơn giông phát triển mỗi lúc một lớn hơn nhưng không thực sự di chuyển về phía chúng tôi; nó đứng tương đối yên một chỗ ở ngay phía Bắc Valadares. Sau đó, nó di chuyển vào thành phố, vượt sông và cuối cùng thì di chuyển về phía núi chỗ điểm cất cánh. Tôi nhận thấy có biên gió giật đang phát triển ở phía trước cơn giông. Trong nhiều tình huống bạn cần phải cực kỳ lo ngại về sự xuất hiện của bất kỳ biên gió giật nào nhưng với địa hình bằng phẳng như Valadares thì biên gió giật ít trở thành mối đe dọa hơn so với địa hình là núi. Ở vùng núi, biên gió giật có thể bị đẩy qua và tăng tốc qua hệ thống thung lũng và bản thân địa hình cũng có thể tạo nhiễu loạn rotor cực kỳ nghiêm trọng. Thêm vào đó phương án ‘đào thoát’ của bạn có thể bị hạn chế rất nhiều bởi chính những ngọn núi. Ở vùng đồng bằng bạn có thể thoát khỏi một cơn giông riêng lẻ theo bất kỳ hướng nào và có thể xem xét sự phát triển của cơn giông tốt hơn, vì những thay đổi thường là dễ quan sát hơn.
Biên gió giật bị suy yếu đi thổi khói thành hình nêm hết sức rõ.
Cơn giông mà chúng tôi gặp vẫn tương đối tĩnh tại trong khoảng 30 phút rồi tôi đột nhiên nhận thấy là biên gió giật giờ đây đã di chuyển về hướng nam với tốc độ đâu đó vào khoảng 20 km/h. Đó là lúc cần phải thoát khỏi khu vực.
Tẩu thoát
“Chúng tôi chợt nhận ra rằng cơn giông đang tiến với tốc độ đâu đó bằng tốc độ tối đa của cánh dù ….”, Américo de Souza đang gặp rắc rối.
Đã nhìn thấy biên gió giật hết sức rõ với các dải mưa đằng sau nó tạo thành một hình rìu (hình nêm) di chuyển về phía chúng tôi. Gió có lẽ là 30-40 km/h trong phạm vi biên gió giật. Trong tình huống như thế này thì điều tệ nhất bạn có thể làm là kéo tai to (big ears) hay khoan xoắn (spiral) để hạ cánh bởi vì bạn ở trong vùng nâng và có lẽ sẽ mất nhiều thời gian hơn mong đợi để xuống đất được. Vì thế, khi mà không thể chắc chắn là có thể xuống đất trước khi biên gió giật có thể gây nguy hiểm cho mình thì bạn luôn có nguy cơ hạ cánh vào thời điểm tồi tệ nhất có thể. Vì vậy, thay vào đó cả ba chúng tôi đã quyết định quay về hướng nam và chạy cho nhanh. Có rất nhiều chỗ có lực nâng xung quanh vì biên gió giật đã phá hủy tất cả không khí phía trước nó rồi đẩy chúng lên và trong cùng lúc cơn giông phát triển ngày một lớn hơn. Chúng tôi cần bay thật nhanh để giữ vị trí ở trước biên gió giật và cơn giông.
Chúng tôi chợt nhận ra rằng cơn giông đang tiến với tốc độ đâu đó bằng tốc độ tối đa của cánh dù, chúng tôi chỉ có thể duy trì vị trí ở trước nó được bằng cách tăng tốc và nó sẽ bắt kịp chúng tôi nếu bay chậm lại. Bị hút vào mây cũng là mối nguy hiểm thực sự vì đáy mây ngày một thấp hơn khi biên gió giật đến và có vô vàn chỗ có lực nâng ở khắp mọi nơi. Chúng tôi thấy có lực nâng đều ở mọi nơi ở bên phải và phía sau còn các vùng tụt thì ở phía trước và bên trái. Bởi vì hiểu được điều này và tránh xa các vùng nâng mạnh nên tất cả chúng tôi đã có thể an toàn bay thoát khỏi cơn giông và kiểm soát độ cao đủ tốt để bay đến một chỗ thích hợp và an toàn để hạ cánh và cũng đủ xa khỏi cơn giông và biên gió giật của nó.
Hạ cánh an toàn
Chúng tôi đã bay 25 km theo đường thẳng với tốc độ trên 50 km/h trước khi hạ cánh ở cạnh con đường chính ở ngay phía Bắc của Inginiero Caldas. Chỉ năm phút sau khi đã hạ cánh, chúng tôi đã gặp biên gió giật di chuyển đến. Tuy nhiên, chúng tôi đã bay xa so với vùng tâm của cơn giông cho nên biên gió giật mạnh đã gần như hoàn toàn tan biến và khi nó đến thì đó chỉ còn là gió chứa không khí lạnh với tốc độ 10 km/h thổi từ phía Bắc. Biên gió giật đã suy yếu có thể thấy trong ảnh đang thổi khói thành hình nêm, ở chỗ Xevi đang lướt trên chỗ khí ấm hơn bị đẩy lên ngay ở phía trước của khối không khí lạnh hình nêm.
Các bài học kinh nghiệm bổ ích
Một lần nữa, nếu nghi ngờ, thì đừng có bay! Không đáng để bay trong những điều kiện như vậy. Các điểm quan trọng để giúp tránh những rắc rối khi gặp phải dông là:
- Xem dự báo thời tiết về khả năng có giông;
- Tránh thực hiện khoan xoáy (spiralling) để hạ cánh ở phía trước một biên gió giật;
- Quan sát thật cẩn thận những đám mây lớn trong một khoảng thời gian nhằm hiểu rõ cách thức chúng phát triển như thế nào;
- Thoát khỏi các khu vực có rất nhiều lực nâng sớm trước khi đạt đến đáy mây (cloud base);
- Tìm hiểu cách để nhận ra và tránh gust front.
Chúc bay an toàn!
Nguồn: http://www.xcmag.com