Chương 7: Hoàn thiện Kỹ năng Cất cánh

CẤT CÁNH TRONG CÁC ĐIỀU KIỆN KHÁC NHAU

Bây giờ là lúc để bạn có thể áp dụng tất cả các kỹ năng cất cánh đã tốn bao công sức để hoàn thiện. Đã đến lúc phải chuyển khỏi sườn đồi thấp được chăm chút chu đáo trong những điều kiện gió nhẹ nhàng đã biết rõ. Bạn bắt đầu phải áp dụng các kỹ năng và khả năng đánh giá của mình bằng cách học cất cánh trong các điều kiện gió khác nhau.

Kiểm tra an toàn: khi bắt đầu bay cao hơn, trong điều kiện có gió mạnh và ít phải giám sát thì điều vô cùng quan trọng là phải tránh nhầm lẫn rotor với một cơn gió đẹp đang lên điểm cất cánh. Hình 7-3 cho thấy trường hợp này xảy ra. Thường thì bạn có thể cất cánh tốt trong điều kiện như vậy, nhưng một khi đã thoát khỏi điểm cất cánh một chút, bạn có thể va phải vùng nhiễu loạn mạnh và bị tụt. Cánh dù có thể bị xẹp.

Cựu nữ vô địch thế giới Judy Leden và chồng, Chris Dawes, đang ở Ac-hen-ti-na để làm phim. Họ có kế hoạch bay từ một rặng núi cao 900m, và leo lên tiếp vào buổi sáng. Gió dường như là nhẹ và lật phật nhẹ lên theo triền dốc và họ dự kiến sẽ có một chuyến bay thermal tuyệt vời. Judy leo gần đến đỉnh và cho là đã đủ cao. Chris cũng leo theo và la lên khi Judy khi cô chuẩn bị cất cánh. Judy không bay được xa mấy trước khi tất cả mọi thứ tan vỡ thành từng mảnh. Cánh dù của cô bị văng lung tung và trở nên không kiểm soát được. Judy biến thành như một con rối bị kéo đi cùng. Ba lần trong “chuyến bay” này cánh dù biến thành trái bóng ở phía dưới cô. Mỗi lần cô đều đưa cánh dù trở lại bình thường được, nhưng không khí bị nhiễu loạn nặng không ngừng nghỉ cho đến khi cô gần đến mặt đất – một ngọn cây mà Judy tình cờ chạm phải. Chris la hét gì vậy? “Judy, đừng có cất cánh, ở đây gió đang thổi 45 dặm giờ ra sau núi!”

Để tránh tình huống như với Judy, hãy nhìn các đám mây trôi, xem các con chim bay bị trôi dạt theo vòng tròn hoặc gió chung ở xa núi để có được ý tưởng về gió trên thực tế. Dự báo thời tiết cũng là một nguồn thông tin tốt về gió trên thực tế. Thật không may, Judy và Chris không có bất cứ thứ gì như vậy ở một nơi xa xôi của Ac-hen-ti-na. Người ta luôn khuyên là phải kiểm tra gió ở trên đỉnh núi trước khi cất cánh. Ngoài ra, nên sử dụng bộ đàm để giữ liên lạc thông suốt với tất cả các thành viên trong nhóm liên lạc, đây là một biện pháp đảm bảo an toàn.

Cũng như tất cả các kỹ năng mới, nên bổ sung dần dần các điều kiện cất cánh khác nhau.  Hãy bắt đầu với một chút gió cạnh hoặc thay đổi một chút về hướng hoặc điểm cất cánh dốc hơn một chút.

Mục tiêu của bạn: Dần dần có thể cất cánh một cách an toàn trong tất cả các điều kiện cho phép nêu trong phạm vi hoạt động dành cho mức kỹ năng của bạn.

Một phi công ở Millau, Pháp quay người hướng về trước sau khi thực hiện kỹ thuật bơm cánh dù ngược.

Lặng gió, Xuôi gió, Độ cao lớn

Tất cả những điều kiện bay này có điểm chung gì? Tất cả đều cho thấy là có khó khăn trong việc bơm cánh dù. Hãy xem xét lần lượt từng thứ một.

+ Lặng gió – Cho đến giờ bạn có thể đã có kinh nghiệm cất cánh trong điều kiện lặng gió. Thách thức chính trong trường hợp này là một mặt phải chạy đồng thời vẫn phải kiểm tra cánh dù trong khi chạy. Cất cánh xuôi trên đồi dốc trong điều kiện gió nhẹ hoặc không có gió thì bạn không có nhiều khoảng cho phép mắc lỗi. Bạn nên tự tin 100% về khả năng bơm cánh dù của mình và bơm cánh dù thành công 100% trong điều kiện lặng gió trước khi bạn định thực hiện cất cánh trong những điều kiện như vậy. Ta hãy xem xét một điểm cất cánh có độ dốc trên 30°. Trong tình huống này bạn buộc phải trải cánh dù hết sức cẩn thận, kể cả xếp cánh dù thành hình móng ngựa cho đều và các đầu mút cánh dù phải cân.

+ Xuôi gió – Bạn có thể nghe nói chuyện phi công giàu kinh nghiệm (về kỹ năng chứ không nhất thiết là về khả năng đánh giá và phán đoán) thực hiện cất cánh xuôi gió. Một số chuyện này có thể được phóng đại và một số có thể thuộc loại “may mà còn sống”. Bất luận thế nào chúng tôi không khuyến khích các bạn cất cánh xuôi gió, thậm chí trong một vài tíc tắc gió êm nhẹ. Một vấn đề có thể đó là trong một chút tích tắc gió êm nhẹ đó với gió ở mặt đất nhưng nó có thể mạnh lên ở 6 m là độ cao của cánh dù. Bạn có thể cảm thấy đồi dốc sẽ giúp bạn thoát ly được khỏi ngọn đồi, nhưng như đã đề cập ở trên, bạn ít có khả năng kiểm soát để dừng cất cánh trên đồi có độ dốc lớn. Đừng bao giờ định cất cánh trong điều kiện gió xuôi.

Tại một cuộc thi ở Kossen, Áo, năm 1990, chúng tôi đã chứng kiến một sự cố mà may mắn thay nó kết thúc một cách buồn cười vì không có ai bị chấn thương. Nhiều phi công đã trải dù ra sẵn sàng để bay, nhưng có gió nhẹ thổi xuống theo triền dốc và không khí là ẩm ướt. Cứ lúc một lại có một phi công cất cánh và hầu như không ai thoát khỏi con đường cắt qua sườn dốc ở phía dưới điểm cất cánh. Một phi công kém may mắn chạy và chạy và chỉ bốc lên vừa đủ để đâm xuống con đường và lăn xuống phía bên kia đường. Anh ta mất một vài phút để lấy hơi và thu nhặt trang thiết bị rơi rải rác rồi leo trở lại lên đỉnh đồi. Ngay khi vừa lên đến con đường, anh ta gặp một nữ phi công cất cánh theo đúng đường chạy của mình trước đó và thành công hơn một chút, nhưng lúc đó anh ta đứng đúng vào đường chạy của nữ phi công kia. Không có thời gian để thay đổi đường cất cánh, nữ phi công lao thẳng vào anh ta với đôi chân giơ thẳng về phía trước để vượt con đường. Vì không muốn để đôi chân cắm vào mặt anh này, nên cô ta dạng chân ra rồi quẹt vào đầu anh này. Anh phi công không may mắn bị đẩy ngã về sau và cả hai cùng lộn xuống dốc. Không hề có tin tức gì là liệu hai người có trở thành bạn sau đó không. Có những cách tốt hơn để gặp gỡ mọi người hơn là cất cánh trong điều kiện xuôi gió.

Lời khuyên an toàn: Trong điều kiện lặng gió hoặc gió rất nhẹ, rất cẩn thận để ý trong mọi lúc để chắc là không có gió nhẹ thổi xuống đồi. Cảnh báo này đặc biệt đúng khi bay vào cuối ngày.

+ Độ cao lớn – Càng lên cao không khí càng loãng vì vậy bạn phải di chuyển cánh dù nhanh hơn để nâng cánh dù lên. Nói chung, vấn đề này không quan trọng ngoại trừ một vài trường hợp đặc biệt. Nếu gặp phải điều kiện lặng gió hoặc gió nhẹ mà cất cánh ở độ cao lớn thì đòi hỏi bạn phải cẩn thận trong việc đánh giá điều kiện và thực hiện cất cánh thật tốt. Lời khuyên trong điều kiện lặng gió cũng rất đúng đối với tình huống cất cánh ở độ cao lớn.

Điểm cất cánh ở Telluride, Colorado là trên 3,660 MSL. Bay cặp vách và phong cảnh là ngoạn mục, nhưng độ cao lớn kết hợp với gió thay đổi do thermal nâng lên từ các khu vực khác nhau làm cho việc cất cánh luôn luôn là khó khăn. Chúng tôi đã chứng kiến cảnh các cánh dù bị xẹp một bên hoặc xẹp mép trước khi cất cánh khi mà các phi công ít để ý đã không tính chu kỳ để có gió thổi thẳng và đẹp. Khả năng đánh giá và kỹ năng là bắt buộc đối với các điểm bay như thế này.

Gió mạnh hơn

Bạn có thể đã gặp gió mạnh hơn một chút trong quá trình tập luyện. Khi đã thu lượm được tất cả kỹ năng của phi công mới thì bạn có thể thoải mái với tốc độ gió trung bình khoảng 20 km/h và đôi lúc tốc độ gió tối đa lên đến 24 km/h. Các giới hạn này được đặt ra vì gió càng mạnh thì càng có nhiều vấn đề phức tạp mà ta sẽ thấy trong Chương 9.

Các vấn đề phức tạp xảy ra trên điểm cất cánh có thể là nhiễu loạn hơn, bơm cánh dù nhanh hơn, phải dùng lực nhiều hơn để bơm cánh dù và có thể bị kéo dạt đi. Cách để giải quyết những vấn đề này là luôn luôn sử dụng phương pháp cất cánh ngược trong điều kiện có gió mạnh kết hợp với sử dụng các kỹ thuật đặc biệt để kiểm soát cánh dù. Kỹ thuật được khuyến nghị ở đây là bơm cánh dù ngược, là một kỹ thuật mới được mô tả dưới đây, nhưng trước tiên ta hãy xem cách chuẩn bị cất cánh như thế nào.

Trong điều kiện có gió mạnh tại điểm cất cánh thì có khi không thể trải cánh dù ra mà không bị thổi đi trừ khi có nhiều người trợ giúp. Cách này là không đáng tin cậy, vì vậy tốt hơn hết là ta nên có phương án thay thế. Đây là những gì bạn cần làm:

1. Trải cánh dù và gỡ dây từ trong khu vực nhà chờ. Đeo đai ngồi vào, móc cánh dù vào và kiểm tra trước chuyến bay như bình thường.

2. Sau đó quay người lại (chui qua dưới một bên dây điều khiển) như khi bạn cất cánh ngược lúc bình thường.

3. Kiểm tra các dây điều khiển và vị trí của các dây lái và cầm dây lái trong tay như bình thường (xem hình 4-15 và 4-16).

4. Tiếp theo, chạy một tay theo dây dù và thu dù lại như sau khi hạ cánh.

5. Mang tất cả bó dù cẩn thận ra chỗ cất cánh chờ đến lượt, đặt xuống và chuẩn bị cất cánh. Phải chắc là phần giữa của cánh dù là ở chính giữa đường chạy của bạn như trong hình 7-7.

6. Bây giờ kéo mỗi đầu cánh dù ra khoảng 1m – không nhiều hơn vì bạn không muốn để nó đón gió vào.

7. Cuối cùng, bước lùi một cách cẩn thận trong khi trải dần dây dù từng vòng từ tay ra.

Khi dây dù được trải ra hoàn toàn thì bạn đã sẵn sàng cất cánh. Bạn nên sử dụng kỹ thuật như mô tả dưới đây.

Hình 7-7: Trải cánh dù thành hình bông hoa hoặc thành túm trong điều kiện gió lớn

Bơm cánh dù ngược khi có gió lớn

Đây là phương pháp cất cánh ngược thứ ba mà ta nói đến trong Chương 4. Tại sao đây lại là một phương pháp mới? Lý do là, gió càng lớn thì càng có xu hướng kéo cánh dù (và cơ thể bạn cũng dễ bị thâm tím) theo hướng gió. Bị lôi theo gió không phải là điều thú vị nhất trong khi chơi dù lượn. Bạn đã học trước đó là kéo sâu hoàn toàn dây lái có thể hạ xuống hoặc làm mất tác dụng của cánh dù, nhưng trong điều kiện gió lớn hơn thì cánh dù có thể nhấc bổng bạn lên và đẩy bạn theo chiều gió trước khi kịp làm mất tác dụng của cánh dù, rồi cánh dù vẫn có thể bị bơm căng phồng ở sát mặt đất trong khi bạn bị quăng quật khắp nơi. Bạn cũng được học là kéo dây điều khiển sau tốt sẽ làm mất tác dụng của cánh dù nhanh hơn (và chắc chắn hơn) so với sử dụng dây lái. Vì vậy, phương pháp cất cánh ngược được điều chỉnh lại bằng cách chỉ sử dụng dây điều khiển trước và dây điều khiển phía sau (hoặc dây điều khiển nhóm dây C).

Kỹ thuật này là như sau: Dùng đúng tay để giữ dây lái dù (và đúng bên dây), nắm cả hai dây điều khiển A bằng một tay (tay phải cho những người thuận tay phải), và nắm cả hai dây điều khiển sau (hoặc C) bằng tay còn lại. Tay cầm dây điều khiển A là ở trên cùng, trên tất cả các dây điều khiển khác và tay cầm dây điều khiển sau ở dưới tất cả các dây điều khiển như trong hình 7-8. Phải chắc là bạn không để bị xoắn dây điều khiển, dịch chuyển dây điều khiển A và các dây điều khiển ở giữa của nhóm dây phía sau ra khỏi vướng vào nhau như trong hình để bạn có thể nắm cả dây điều khiển sau của nhóm dưới và dây điều khiển sau của nhóm trên. Giữ cả hai dây điều khiển ở chỗ chúng vắt qua nhau tự nhiên là tốt nhất.

Hình 7-8: Bố trí tay cầm dây điều khiển trong điều kiện gió mạnh hơn

Lưu ý: Sử dụng các dây điều khiển C chứ không phải các dây điều khiển sau có thể là hiệu quả hơn để điều khiển một số cánh dù. Một số phi công sử dụng một biến thể của phương pháp này là giữ cả dây điều khiển A trong một tay và giữ cả hai dây lái trong tay còn lại. Có hai nhược điểm của phương pháp này: Thứ nhất, kiểm soát bằng dây lái là không hiệu quả để hạ cánh dù xuống và có thể làm bạn bị nhấc lên khỏi mặt đất. Thứ hai, bạn phải chuyển một dây lái sang tay tự do của mình (là tay kéo dây điều khiển nhóm A) khi cánh dù đã cất lên. Chúng tôi không khuyến khích sử dụng phương pháp này.

Hình 7-9: Bơm cánh dù trong điều kiện gió mạnh hơn

Tiếp theo, nhử cánh dù bằng cách kéo các dây điều khiển A lên một chút. Nếu làm cẩn thận, thì bạn sẽ dựng một bức tường dù ngắn và sẽ mở rộng và tự động trải cánh dù ra như trong hình 7-9. Tiếp tục làm như vậy cho đến khi ¾ cánh dù được mở rộng (để mở ít hơn nếu gió lớn hơn). Đừng mở cánh dù ra hết hoặc cánh dù có thể tự bơm lên. Sau đó kiểm tra các cánh dù bay trong khu vực và kiểm tra gió để cất cánh. Việc cất cánh là khá bình thường: dùng cánh tay nâng các dây điều khiển A lên và quan sát gió lùa vào cánh dù. Chỉnh bất kỳ bên cánh nào quay bằng cách dịch chuyển các cặp dây điều khiển sang bên trái hoặc phải. Ví dụ, nếu cánh dù di chuyển sang trái bạn (phần bên phải cánh là xuống), kéo các dây điều khiển A sang phải và các dây điều khiển sau (hoặc C) sang trái như trong hình 7-10. Kết quả là kéo nhiều hơn đối với các dây bên phải và ít ở bên trái để đưa bên phải lên. Phương pháp điều khiển dù này là rất mạnh.

Một trong các lợi ích của bố trí cánh dù thành hình bông hoa là các dây dù không bị trải ra nhiều do vậy ít có khả năng bị vướng vào các que rác.

Nói chung, việc bơm cánh dù phải nhanh để giảm thiểu thời gian cánh dù ở vị trí thấp sát mặt đất và bị kéo nhiều về phía sau. Nếu cảm thấy bị kéo mạnh quá, thì có thể bước về phía cánh dù khi cần. Nếu mọi thứ không kiểm soát được thì bạn luôn có thể nhanh chóng thả cánh dù xuống bằng cách kéo các dây điều khiển sau hoặc nhóm C.

Khi cánh dù gần như là đã cất ở trên cao, hãy thả các dây điều khiển ra, sử dụng dây lái để điều khiển, quay người lại và cất cánh. Không phải là khôn ngoan nếu giữ cánh dù trên đỉnh đầu quá lâu trong điều kiện gió lớn ở trên điểm cất cánh dốc, đặc biệt là nếu có nhiều cây hoặc vật cản xung quanh.

Gió càng mạnh thì điều càng quan trọng là phải bơm cánh dù cho thật tốt trước khi quay người chạy cất cánh.

Toàn bộ các động tác cất cánh là phức tạp hơn một chút so với những gì bạn đã biết trước đó, nhưng không phải là quá khó. Như thường lệ, bạn nên hoàn thiện kỹ thuật cất cánh này bằng cách trước tiên tập luyện trên mặt đất bằng phẳng. Tập mặt đất là phương pháp huấn luyện đã được thử thách và chuẩn xác.

Kiểm tra kỹ năng: Kỹ năng cất cánh của bạn trong điều kiện gió lớn sẽ được phát triển tốt khi bạn có thể xử lý cánh dù trong điều kiện gió mạnh hơn, nhiễu loạn và gió cạnh nhiều hơn (tất nhiên là trong phạm vi an toàn của bạn). Việc cất cánh phải được kiểm soát tốt, chứ không chỉ là chuyện vấn đề đã được thu xếp

Quay người trong trường hợp khẩn cấp

Có thể xảy ra chuyện không may (hoặc sai lầm trong) khi quay người sai hướng khi cất cánh ngược. Điều đó cũng thỉnh thoảng xảy ra. Nếu bạn rơi vào tình huống này, thì đừng hoảng sợ. Hãy bay khỏi ngọn đồi để có nhiều khoảng trống dưới chân. Cánh dù sẽ ổn định hơn nhiều vì các dây điều khiển chụm lại rất gần nhau. Một khi bạn đã thoát hẳn, giữ các dây lái trong tay và nắm các dây điều khiển và đẩy chúng tách nhau ra. Động tác này sẽ làm bạn quay người và dây điều khiển sẽ thẳng ra. Bạn sẽ phải quay đủ 360 độ trong trường hợp này.

Cũng đã xảy ra trường hợp một phi công bị nhấc bổng lên trong khi đang quay mặt về sau rồi bay lên. Nếu điều này xảy ra thì cũng đừng hoảng sợ và phải lái dù như trước cho đến khi bạn thoát hẳn khỏi ngọn đồi và một lần nữa, phải tách dây điều khiển rộng ra để giúp xoay người lại. Giữ cho cánh dù hướng vào gió và nó sẽ bay khỏi ngọn đồi. Sau đó nên quay lại đồi thấp và thực hành lại động tác quay người cho đến khi nó ăn sâu trong não.

Trợ giúp cất cánh trong điều kiện có gió mạnh

Khi lần đầu cất cánh trong điều kiện có gió một chút, có lẽ bạn đã thực hiện cất cánh xuôi và huấn luyện viên kéo dây đai trên đai ngồi. Cách này giúp bạn khỏi bị kéo về sau. Tuy nhiên, sau khi đã học được kỹ thuật bơm cánh dù ngược thì bạn không còn cần phải có người để kéo đai ngồi ở phía trước.

Đôi khi phi công cần có người trợ giúp để giữ đai ngồi trong điều kiện gió lớn. Chúng tôi khuyên bạn không nên sử dụng cách này vì nhiều lý do. Trước hết, việc có người trợ giúp có thể cho phép bạn bơm cánh dù trong điều kiện gió quá mạnh, kết quả là bạn bị thổi ra sau núi hoặc gặp phải nhiễu loạn mạnh. Thứ hai, người trợ giúp có thể làm phức tạp vấn đề và làm tăng mối nguy hiểm nếu người đó túm nhầm chẳng hạn như tay kéo dù dự bị của bạn. Nếu người trợ giúp không quay cùng với bạn, thì động tác quay của bạn có thể bị cản trở hoặc đường chạy bị vướng. Ngoài ra người trợ giúp có thể buông tay sai thời điểm hoặc thậm chí tiếp tục bám theo, như thế có thể gây hậu quả nghiêm trọng trong điều kiện gió lớn.

Hình 7-10: Động tác xử lý trong trường hợp bơm cánh dù không đều

Nếu đã học được kỹ thuật bơm cánh dù ngược chuẩn xác với khả năng điều khiển dù tốt, thì bạn sẽ có khả năng bơm cánh dù trong bất kỳ điều kiện gió mạnh như thế nào mà là an toàn cho bay. Hãy nhớ là gió làm phức tạp cho mọi việc liên quan đến bay dù lượn. Các vấn đề phức tạp tăng theo độ mạnh của gió, vì vậy hãy đặt cho riêng bạn giới hạn an toàn và chỉ cất cánh trong những điều kiện mà bạn có thể tự xử lý mà không cần trợ giúp.

Trợ giúp trong điều kiện gió nhẹ

Trong điều kiện gió nhẹ hoặc lặng gió mà không có đường chạy dài hoặc có thể là trải cánh dù ở chỗ thấp hơn điểm cất cánh, thì nên có người hỗ trợ cất cánh. Hình 7-11 cho thấy, nâng mép trước cánh dù có thể giúp đón gió và bơm cánh dù nhanh hơn.

Điều quan trọng là người trợ giúp phải làm đúng. Người trợ giúp nên nắm cánh dù bằng cách dùng ngón cái và ngón trỏ kẹp giữ một chút vải mặt trên cánh dù như trong hình 7-12. Người trợ giúp nên nâng cao tay để cánh dù bốc lên và để nó tự tuột khỏi tay. Nếu người trợ giúp nắm vào mép trước cánh dù, thì cánh dù có thể bị chậm cất lên. Có một phương pháp khác là lòng bàn tay hướng lên, ngón tay cong lại như thể hiện trong hình.

Chỉ nên dùng một người trợ giúp bằng cách đứng cẩn thận ở giữa cánh dù như trong hình. Có 2 người trợ giúp chỉ đơn giản là làm vấn đề phức tạp thêm. Ý tưởng là nâng cao phần giữa của cánh dù lên để hứng gió vào các khoang giữa trước. Chúng tôi đã thấy có trường hợp người trợ giúp giữ quá xa ra hai bên làm cho đầu mút cánh dù được bơm lên trước và bị cánh dù bị gập ở giữa.

Hình 7-11: Trợ giúp nâng cánh dù

Nếu người trợ giúp không thực sự nâng cánh dù khi phi công bắt đầu di chuyển mà chỉ đơn thuần là giữ cánh dù khi không có gió, đôi khi cánh dù chỉ di chuyển về phía trước mà không có đà để bốc lên và cánh dù không bơm lên được. Hỗ trợ đúng là phải chuyển động lên cao cùng với chuyển động kéo cánh dù lên lúc ban đầu của người phi công.

CẤT CÁNH VỚI CÁC ĐỘ DỐC KHÁC NHAU

Ở đây ta tập trung chú ý vào vấn đề phức tạp trong cất cánh do hình dạng đồi dốc và bề mặt khu vực cất cánh là khác nhau. Chắc chắn là có nhiều điểm cất cánh được trồng cỏ được chăm sóc chu đáo hoặc trải thảm. Tuy nhiên, với kinh nghiệm bay nhiều hơn, bạn sẽ gặp các điểm bay mà chỉ đơn thuần là địa hình mà thiên nhiên đã ban tặng.

Mục tiêu của bạn: Học cách đánh giá tính phù hợp của điểm cất cánh đối với kỹ năng của bạn và cất cánh an toàn ở các loại dạng điểm cất cánh khác nhau.

Hình 7- 12: Trợ giúp bơm cánh dù

Cất cánh với độ dốc thấp

Dốc phẳng (20° hoặc ít hơn so với chân trời) thường không quá nhiều vấn đề, đặc biệt là nếu có một chút gió. Tất nhiên, nếu dốc là phẳng hơn so với khả năng lượn thoát của cánh dù, thì sau đó phải có một đoạn dốc hơn hoặc tụt hẫng xuống hoặc bạn không thể bay lên được. Có lẽ tốt hơn là cất cánh ở phần dốc hơn.

Lời khuyên an toàn: Tại thời điểm này kinh nghiệm bay của bạn chưa phải là tốt nhất về điểm bay. Hãy bay ở các điểm bay mà các phi công dù lượn khác sử dụng thường xuyên và đã chứng tỏ là an toàn. Sử dụng cùng một điểm cất cánh mà những người khác đã sử dụng thành công, cho nhiều chuyến bay.

Trên mặt dốc phẳng, hãy bơm cánh dù như bạn thường làm và tiến hành chạy thật tốt. Bạn nên kéo dây lái ít hơn so với cất cánh ở điểm cất cánh dốc hơn bởi vì điều quan trọng là phải giữ cho cánh dù di chuyển và bạn phải tránh bay lên quá sớm. Kéo dây lái và bay vọt lên có thể đưa bạn lại mặt đất khi bớt tác động lên dây lái để lấy thêm tốc độ bay. Bí mật của cất cánh ở mặt dốc phẳng là kéo dây lái vừa đủ để giữ cho cánh dù ở ngay trên đầu và tiếp tục chạy cho đến khi địa hình đã dần rời xa hoặc bạn lượn thoát khỏi điểm dốc. Đừng ngồi vào đai ngồi cho đến khi bạn thoát hẳn khỏi điểm cất cánh.

Thả chân tự do ở phía dưới trong khi bốc lên khỏi mặt đất để tránh bị chạm mông nếu bạn bị tụt một chút.

Cất cánh ở dốc cao

Rất dễ cất cánh từ các sườn dốc cao, nhưng chúng cũng không hề khoan nhượng đối với bất kỳ sai lầm hoặc sự cố nào. Khi cất cánh xuôi thì khó mà kiểm tra xem cánh dù đã được bơm tốt chưa vì việc cất cánh xảy ra hết sức nhanh chóng. Ngoài ra, nếu bạn thấy có vấn đề thì cũng khó dừng cất cánh mà không bị ngã lộn theo triền đồi. Vì lý do đó, chúng tôi khuyên bạn chỉ nên sử dụng cất cánh ngược nếu dốc có độ dốc lớn hơn 35 hoặc 40 độ.

Lời khuyên an toàn: Chỉ sử dụng kỹ thuật cất cánh ngược ở đồi rất dốc để có thể kiểm tra cánh dù.

Quy định trên nói chung có nghĩa là bạn cần có một ít gió để cất cánh từ đồi dốc. May mắn là các sườn dốc thường tạo điều kiện cho những cơn gió thung lũng thổi lên (upslope breezes). Ngoài ra, cũng có thể thực hiện cất cánh ngược trên đồi có độ dốc lớn trong điều kiện gió gần như bằng không. Đồi dốc giúp bạn bơm cánh dù và không phải di chuyển nhiều vì người tụt dần xuống nhiều hơn làm tăng tốc cánh dù tiến về phía trước. Phần khó khăn đó là kiểm tra cánh dù và nhanh chóng quay người để chạy trong một thời gian rất ngắn. Có gió nhiều hơn thì việc này rất dễ. Kỹ thuật này giành cho phi công có kinh nghiệm và cần học ở đồi thấp bằng cách hoàn thiện các kỹ thuật bơm cánh dù-kiểm tra vòm dù-xoay- chạy lặp đi lặp lại nhiều lần.

Kiểm tra Kỹ năng: Khi cất cánh ở trên đồi có độ dốc thấp hơn hoặc cao hơn bình thường, thì kỹ thuật cất cánh của bạn hầu như là tốt nếu bạn có thể hoàn thành cất cánh mà không phải thay đổi nhiều về vị trí đứng hoặc vị trí cánh dù cho đến khi cất cánh.

Hình 7- 13: Cất cánh từ đồi dốc

Cất cánh từ đồi phẳng chuyển sang dốc hơn

Hầu hết các đồi dốc phẳng đều ra đến vách tụt hẫng ở mép. Không có vấn đề miễn là ta có đủ chỗ để cánh dù bay và nâng ta lên trước. Nhưng với những dốc chỉ cho phép có một vài bước chạy trước khi tụt hẫng xuống thì thế nào? Còn dốc mà phẳng hơn ở giữa đường chạy cất cánh thì sao?

Để giải quyết vấn đề của dốc chạy mà dốc hơn ở giữa đường chạy cất cánh, thì phải nhận thức được vấn đề là khi bắt đầu chạy xuống phần dốc hơn, bạn phải tăng góc tấn của cánh dù như trong hình 7-13. Vì vậy, kỹ thuật thích hợp là kiểm soát áp lực trên dây lái.  Nếu góc tấn tăng ở thời điểm bạn chuyển sang đường chạy dốc hơn thì áp lực sẽ tăng, cho nên bạn phải nâng cao dây lái để duy trì áp lực trên dây lái ở vị trí cất cánh như bình thường. Nếu bạn không làm như vậy thì có thể bay lên không với tốc độ bay quá chậm. Một lần nữa, chìa khóa để thực hiện cất cánh như thế này một cách hoàn hảo là phải có cảm nhận tốt đối với dây lái và giữ cánh dù ở vị trí thẳng trên đầu của mình.

Điều khiển cánh dù có nghĩa là duy trì đúng góc tấn và giữ vị trí bằng cách giữ đúng áp lực trên dây lái.

Nhiều điểm bay là vách núi (ví dụ như St Hilaire du Touvet nổi tiếng ở Pháp) thực ra là có đường chạy dốc dẫn ra đến vách núi. Chúng cần được xử lý giống như với các điểm cất cánh với khoảng chạy hạn chế. Nếu bạn bị hết đường chạy khi chạy đà trên một vách núi và không thể dừng lại được, thì hãy nâng cao tay lên để dây lái ở vị trí tốc độ tối đa để cho cánh dù bổ nhào xuống nhằm đạt được tốc độ bay cần thiết để bay thoát. Những tình huống như vậy được mô tả trong hình 7-14. Lưu ý rằng cất cánh ở vách núi đòi hỏi phải cố gắng nhiều hơn – nó có thể dẫn đến thảm họa nếu bạn thực hiện sai – và bay ở những điều kiện này không phải là dành cho phi công mới mà không có người hướng dẫn.

Giàn chạy dốc thường được xây dựng tại nhiều điểm bay diều lượn. Đôi khi là ngắn và đôi khi là thả hẫng ra sau một vài bước. Sử dụng kỹ thuật chạy ngắn (bơm cánh dù có người hỗ trợ) trong trường hợp này. Hãy nhớ rằng, một số giàn chạy dốc không thích hợp cho dù lượn trong điều kiện lặng gió, do đó, không nên gắng sức quá độ đối với thiên thần hộ mệnh của mình.

Hình 7 14: Cất cánh ở vách núi trong điều kiện gió nhẹ

Cất cánh từ chỗ dốc sang chỗ phẳng hơn

Tình huống nghiêm trọng hơn với độ dốc điểm cất cánh thay đổi và một trong những tình huống mà bạn có thể sẽ gặp phải một lúc nào đó – là khi độ dốc trở nên nông hơn trong khi chạy. Vấn đề xảy ra khi bạn chuyển sang phần dốc phẳng hơn và giảm tải trên cánh dù. Nếu không kéo thêm dây thì cánh dù sẽ bị mất áp lực và có thể rớt xuống phía sau bạn hoặc tăng tốc vọt về phía trước nếu bạn không theo kịp.

Tôi có kinh nghiệm về vấn đề này tại Ellenville, New York năm 1992. Tôi đã sử dụng một cánh dù nhỏ mượn được. Tôi đã mất nhiều thời gian nhằm cất cánh trong điều kiện không khí tĩnh lặng buổi sáng và tôi không thể thoát được đồi dốc thấp hơn mà ở phía dưới đó dốc phẳng hơn. Tôi đã nhào xuống đất, cánh dù thì bị xẹp và tôi ngã lăn vào các bụi cây.

Trong tình huống của đường chạy phẳng bạn phải kéo dây lái một chút ở thời điểm chuyển trạng thái như trong hình 7-15. Lưu ý rằng việc kéo dây lái là ngược với tình huống đường chạy cất cánh là dốc. Một lần nữa, kỹ thuật này không phải dành cho phi công còn thiếu kinh nghiệm. Tuy nhiên, nhiều người trong chúng ta có thể gặp phải tình huống này khi tập ở đồi thấp khi bắt đầu ở dưới chân đồi và chuyển sang phần đất phẳng. Đó là điều kiện lý tưởng để thực hành kỹ thuật cất cánh ở dốc phẳng. Cũng như với nhiều kỹ năng trong dù lượn, cách tiếp cận an toàn nhất là trước tiên thực hành kỹ năng mới trong điều kiện có kiểm soát.

Cần chú ý là có một số đồi dốc thay đổi rất nhiều nên việc tìm cách cất cánh trở nên không an toàn. Bạn có thể cất cánh ở dưới thấp chỗ phần dốc phẳng hay không? Ngay cả khi có thể bay thành công từ đồi có độ dốc thay đổi trong điều kiện có gió thì cũng không nên coi là mình có thể thực hiện được trong điều kiện lặng gió.

Hình 7-15: Cất cánh ở đồi dốc phẳng

Hình 7-16: Những nguy hiểm khi cất cánh ở vách núi trong điều kiện có gió